Adaptacja dziecka

Jeżeli twierdzisz, że mi ufasz – ufaj mi całym sobą. Ufaj mi – naprawdę.

Potrzebuję Twojej wiary we mnie. Ona unosi moje skrzydła.

Ty, moja mądra, dorosła Mamo we mnie wierzysz;

Ty, dorosły, potężny Tato – ufasz, że dam radę,

więc ja – Wasz malutki syn, Wasza mała córeczka – PORADZĘ SOBIE.

Otoczony Twoimi ciepłymi zapewnieniami odnajdę w sobie siłę do tego, by sobie poradzić.

Otulony Twoim wsparciem, Twoją pewnością i wiarą we mnie – będę latał…

Katarzyna Wnęk – Joniec „Nie przydeptuj małych skrzydeł”

Każda zmiana w życiu wiąże się zarówno z ciekawością, jak i niepewnością niezależnie od wieku. Zarówno dzieci jak i dorośli odczuwają ją w większym lub mniejszym stopniu.

Pomimo znacznie szybszego przystosowania się dziecka niż dorosłego, to jednak zetknięcie się z nową sytuacją zawsze będzie swoistym szokiem. Rozpoczęcie przygody z przedszkolem to ogromna zmiana, podczas której dziecko po raz pierwszy rozstaje się z ukochanymi rodzicami czy opiekunami, ze znanymi pomieszczeniami, zabawkami czy rytmem dnia. Maluch wchodzi w nowe otoczenie, pełne nieznanych osób, zabawek i sprzętów. Wywołuje to w nim zarówno zaciekawienie, zdziwienie, jak też budzi lęk i niewątpliwie jest dla niego trudnym doświadczeniem.

Nagle wszystko, co dotychczas bliskie i znajome, zostaje zastąpione przez obcą rzeczywistość. Warto pamiętać, że dla dziecka jednak to coś zupełnie nowego i nieznanego i gdybyśmy mieli postawić się na jego miejscu prawdopodobnie też czulibyśmy się niepewnie. Należy zrozumieć emocje dziecka i jego obawy.

CZYM JEST ADAPTACJA?

Adaptacja oznacza przystosowanie do nowych warunków, poradzenie sobie z nimi, zgodę na zmianę.

Zanim dziecko przystosuje się do nowych warunków przechodzi tzw. okres adaptacji. Proces adaptacyjny może trwać nawet do 8 tygodni, ale zazwyczaj już po 2 tygodniach można dostrzec znaczne różnice w nastawieniu i zachowaniu dziecka. W tym czasie może ulec zmianie zachowanie na poziomie psychospołecznym i fizjologicznym, co należy traktować jako odpowiedź na przystosowanie się do nowej rzeczywistości, co jest nieodłącznym i zupełnie naturalnym elementem adaptacji kształtującym się indywidualnie u każdego dziecka.

Typowe zachowania w okresie adaptacyjnym:

może pojawić się płacz, lęk oraz niepokój
można zauważyć spadek energii, a co za tym idzie aktywności. Dziecko w okresie adaptacji może w ogóle się nie bawić i nie brać udziału w proponowanych przez nauczyciela aktywnościach. Brak zabawy w ciągu dnia kompensuje w domu stając się wtedy nadmiernie ruchliwym.
mogą pojawić się zaburzenia snu, brak apetytu, odmowa przyjmowania posiłków na trenie przedszkola
mogą pojawiać się wybuchy złości, zachowania których wcześniej rodzice nie obserwowali w domu
może nastąpić samodzielna izolacja od grupy, pomimo iż dziecko chętnie rozmawia z innymi poza przedszkolem.

Pozostanie dziecka w nowym otoczeniu wśród obcych osób, w obcym miejscu może wywołać wspomniany wcześniej lęk. Rozstając się z mamą, tatą czy innym opiekunem większość dzieci reaguje płaczem i niepokojem. Taka reakcja jest zupełnie normalna – dotychczasowe doświadczenie edukacyjne i wychowawcze pokazuje, że już drugiego dnia może nastąpić pozytywna zmiana w zachowaniu i nastawieniu dziecka, natomiast wszystko zależy od indywidualnego charakteru dziecka.

ADAPTACJA ZACZYNA SIĘ OD RODZICA

Choć rodzic z całych sił pragnie, aby dziecko szybko dostosowało się do nowych realiów, okazuje się, że problem może tkwić właśnie w nim. Dziecko obserwując emocje, z jakimi rodzic może zmagać się w momencie dłuższej rozłąki dostaje jasny sygnał, że to powód do zmartwień.

RAZ PODJĘTA DECYZJA POWINNA BYĆ KONSEKWENTNIE REALIZOWANA

Rodzice muszą być przekonani, że pójście dziecka do przedszkola jest decyzją najlepszą zarówno dla nich jak i dziecka. Nie mogą w obecności swojego dziecka analizować, rozważać, które przedszkole jest dobre. Jeżeli chcemy, aby dziecko przyjęło naszą decyzję bezwzględnie nie możemy okazać mu naszego wahania i naszych wątpliwości. Nie należy też pytać dziecka trzyletniego a nawet czteroletniego: Czy chcesz chodzić do przedszkola? Czy chcesz w przedszkolu bawić się z dziećmi ? A co zrobicie, gdy dziecko powie, że nie chce. Takich i podobnych pytań się małym dzieciom nie zadaje. Na pewno trzeba dziecko oswoić z myślą pójścia do przedszkola, do dzieci i cierpliwie tłumaczyć: : Mama chodzi do pracy. Tatuś też chodzi do pracy. Siostra chodzi do szkoły, a brat do żłobka.

W tym trudnym dla dziecka okresie należy unikać przychodzenia do żłobka w ostatniej chwili oraz pośpiechu – zazwyczaj wywołuje to nerwową atmosferę. Kilka chwil z dzieckiem w szatni, następnie czułe lecz stanowcze pożegnanie się jest niezwykle ważne. Warto wyraźnie poinformować dziecko, kiedy zostanie odebrane z placówki. Nie należy przenosić swoich emocji na dziecko. Ono bardziej niż kiedykolwiek wcześniej potrzebuje zainteresowania i czasu.

Po powrocie do domu w miarę możliwości należy zadbać o to, by dziecko znalazło się w centrum uwagi. Nagromadzone emocje może odreagować w najbardziej ulubionej zabawie, ale nie należy dostarczać dodatkowych, pobudzających atrakcji.

Dziecko najbardziej potrzebuje życzliwej uwagi, wyrozumiałości i obecności.

Doświadczenie pozwala nam stwierdzić, że niektóre zachowania rodzica, choć intuicyjne i wynikające z dobrej woli, mogą zaburzyć proces adaptacji.

Poniżej prezentujemy najczęstsze błędy, z jakimi spotykamy się podczas adaptacji dzieci w przedszkolu:

Nie płacz. Nigdy nie pozwalaj sobie na taką słabość. W oczach dziecka tworzysz wówczas tragedię – dzieje się coś naprawdę złego.
Nie znikaj bez pożegnania. Twoje dziecko może odnieść wrażenie, że je porzuciłaś!
Nie ulegaj, gdy dziecko płacze. Jeśli zmienisz zdanie i powiesz „No dobrze, masz dziś gorszy dzień, wracamy” – to uwierz, twoja pociecha nie odbierze tego jak wyjątek. Raczej zrozumie, że jednak jest inna opcja, więc warto płakać, nawet bardzo długo.
Nie zaglądaj do sali po pożegnaniu. W ten sposób tylko utrudnisz dziecku rozpoczęcie dnia. Może się nawet zdarzyć, że pożegnanie było całkiem spokojne, ale poprzez taki Wasz mały gest dziecko nagle zacznie płakać (bardzo prosimy nie zaglądać do nas przez okna).

ADAPTACJA RODZICA 20 ZASAD

Pokaż dziecku przedszkole przed rozpoczęciem edukacji.
Wspólnie z dzieckiem zróbcie niezbędne zakupy (wyprawka).
Jeżeli do tej pory dziecko nie rozstawało się z rodzicami zostawcie je na próbę pod opieką Dziadków lub znajomych. Przedszkole będzie mu się kojarzyło z pierwszym rozstaniem.
Ubranie dziecka musi być wygodne i nie może sprawiać kłopotów.
Ciesz się razem z dzieckiem, że następnego dnia idzie do przedszkola.
Nie obiecuj dziecku nagrody za to, że pójdzie do przedszkola.
Ciesz się cały ranek, że Twój trzylatek idzie do przedszkola.
Nie dokarmiaj dziecka przed śniadaniem, zjedzony przez niego w całości posiłek, będzie powodem do radości i pochwał w grupie rówieśników. Decyzji dotyczących jedzenia nie powinno się podejmować za dziecko.
Pozwól zabrać swojemu trzylatkowi z domu ulubioną przytulankę, maskotkę, lub zabawkę.
Pomóż dziecku rozebrać się, zwróć uwagę na jego ubranie i gdzie je zostawisz.
By dziecko nie czuło się bezradnie – zachęcaj do samodzielności.
Przestrzegaj godziny przyprowadzania dziecka do przedszkola.
Pożegnanie w szatni powinno być krótkie: uśmiech-buziak i pa-pa.
Nie zabieraj dzieci do domu kiedy płacze przy rozstaniu, gdy raz ulegniesz będzie coraz trudniej. Twój Maluszek łzami wymusi kolejny powrót do domu.
Jeżeli rozstanie z mamą jest bardzo bolesne trzylatek powinien do przedszkola przez pierwsze dni przychodzić z tatą.
Witaj swoje dziecko z uśmiechem, możesz mu podarować drobny prezencik mówiąc pozytywnie brzmiące zdanie: Teraz możemy iść do domu.
Nie wymagaj od dziecka by od razu pokochało cały personel.
Kontroluj się co mówisz obecności dziecka na temat sytuacji dotyczącej pobytu w przedszkolu.
Ewentualne pytania do nauczycielki kieruj na koniec pobytu dziecka w danym dniu.
Nie wywołuj dodatkowego stresu wymuszając na dziecku by po przyjściu do domu natychmiast opowiadało o przedszkolu. Samo zacznie opowiadać w odpowiednim momencie.

ADAPTACJA NA „PIĄTKĘ”

jak przygotować dziecko na przygodę z przedszkolem

Ważne jest pozytywne nastawienie rodziców do przedszkola. Po pierwsze dziecko słyszy rozmowy rodziców i jeżeli wypowiadają się oni negatywnie o placówce albo werbalizują swoje obawy, może niechętnie chodzić do przedszkola, nieważne do kogo rodzice się zwracają, ważne kto te informacje słyszy; po drugie dzieci wyczuwają stany emocjonalne rodziców, nie da się przed nimi ukryć smutku czy niepokoju, jeżeli rodzic przezywa poranne rozstanie, dziecko będzie również je przeżywało.
Dziecko nie może być powiernikiem rodzica. Rodzice nie powinni zwierzać się ze swoich problemów dzieciom, nie powinni opowiadać im o kłopotach np. w czasie konfliktów małżeńskich czy problemów w pracy.
Warto przedszkole przedstawić jako wspaniałą przygodę, a nie smutny obrazek. Komentarze „Musisz iść do przedszkola, bo ja muszę iść do pracy i zarabiać pieniążki” nie pomogą dziecku w adaptacji.
Dziecko powinno się wysypiać. Należy w taki sposób zorganizować czas, aby dziecko kładło się spać odpowiednio wcześnie i rano wstawało wypoczęte; dziecko nie powinno spać w pokoju, w którym jest telewizor i komputer, nie powinno oglądać bajek przed snem, podczas snu dziecka w domu powinien panować spokój.
Rodzic nie może utrudniać rozłąki. Powinien przestrzegać zasad wprowadzonych przez przedszkole; warto opracować rytuał pożegnania w szatni.
Ważna jest sytuacja rano – przygotowania do przedszkola powinno odbywać się w spokojnej atmosferze. Pośpiech i nerwy negatywnie wpływają na proces adaptacyjny (rodzic może wstać wcześniej, przygotować się do wyjścia, przygotować ubranie i śniadanie dla dziecka i dopiero wtedy budzić dziecko, w adaptacji.

Bardzo ważne jest spędzanie czasu z dzieckiem po przedszkolu. Rodzic powinien w taki sposób się zorganizować, żeby po odebraniu dziecka z placówki mieć czas na wspólne aktywności. Kiedy mama szykuje obiad i zmywa, a dziecko siedzi obok, to trochę za mało, potrzebny jest kontakt twarzą w twarz i pełne zaangażowanie rodzica w zabawę z dzieckiem.
Wspólne zabawy mogą dotyczyć tego co działo się w przedszkolu. Rodzic może proponować dziecku zabawę, w którą dziecko bawiło się w placówce.
Warto pytać o to co fajnego wydarzyło się w przedszkolu. (absolutnie nie wolno pytać: „Czy wszystko było dobrze?, Czy nic złego się nie stało?) Można pytać w co dziś się bawiło dziecko? Jaki był temat zajęć? Pamiętajmy jednak, że dziecko ma prawo nie pamiętać niektórych zdarzeń, nie zamęczajmy go pytaniami o to, co było na obiad itp. Lepiej bawić się w przedszkole – wtedy rodzic zobaczy , jaką wizję przedszkola ma dziecko.
Rodzice nie mogą złościć się na dzieci za trudności komunikowane przez nauczyciela. Powinni być wyrozumiali, powinni wzmacniać poczucie bezpieczeństwa. (np. Posiusiałaś się, to trudno, następnym razem spróbuj skorzystać z toalety, ale nie martw się, zawsze będziesz miała zapasowe ubranie).
Rodzice powinni pomagać dzieciom w rozwiązywaniu trudności. Np. przypominać, że dziecko w każdej chwili może zwrócić się do wychowawcy, że ma zapasowe ubranko itp.